Stacja przyjaznego brzegu 

W trakcie Targów Wiatru i Wody w Warszawie, 5 marca 2011r., odbyło się uroczyste zakończenie i ogłoszenie wyników VII konkursu o Nagrodę Przyjaznego Brzegu. Jego honorowym patronatem był Minister Sportu i Turystyki.

Grand nd Prix przyznano Związkowi Gmin „Jeziorak” - za systemowe podejście do spraw turystyki i ekologii.

Natomiast nagrodę specjalną otrzymała Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego - za, jak to podkreślono, trudną sztukę godzenia potrzeb ekologii i turystyki.

Stacja Morska prócz zadań naukowo - badawczych podejmuje się realizacji wielu ogólnospołecznych info - edukacyjnych projektów ukierunkowanych na promowanie zrównoważonej eksploatacji walorów przyrodniczych oraz ochrony najcenniejszych elementów bałtyckiego ekosystemu.

Zważywszy na to, jak poważnym staje się oddziaływanie turystyki na środowisko przyrodnicze, z którego tak obficie korzysta z jednej strony, a z drugiej, że turystyki do miejsc zdegradowanych przyrodniczo raczej nie ma, Stacja Morska podjęła projekty, których celem jest zachowanie naturalnej bioróżnorodności strefy brzegowej i upowszechnianie oraz poszukiwanie zrównoważonych sposobów korzystania z tej wrażliwej strefy.

Projekty Stacji Morskiej w sferze info - edukacyjnej mają zadanie uczyć turystów poszanowania dla walorów przyrodniczych linii brzegu.  Maja przekonywać, że miejsce to jest turystycznie atrakcyjne głównie swymi naturalnymi komponentami - oryginalnym krajobrazem, kompletnym składem gatunków (w tym rzadkich i chronionych) oraz bogactwem zasobów gospodarczo użytecznych (np. ryb).

Przykładami projektów zgłoszonych do konkursu były:

„Restytucja fok szarych na południowym Bałtyku” - czyli jak zrewitalizować część miejskiej przestrzeni czyniąc z foki ambasadora bałtyckiej fauny, a działania i badania na rzecz ochrony przyrody  turystyczną atrakcją.

Fokarium jest częścią Stacji Morskiej. Baseny hodowlane zbudowano na brzegu morza rewitalizując część pasa nadbrzeża. Prowadzone są tu badania nad biologią, ekologią, zachowaniem zwierząt oraz odbywa się leczenie i rehabilitacja osobników chorych. Przychówek po odkarmieniu i po opanowaniu umiejętności polowania na ryby jest wraz satelitarnymi nadajnikami uwalniany do Bałtyku. Rocznie odwiedza fokarium ponad 450 tys. turystów. Uczą się m.in. jak zachować się gdy na brzegu napotkają foki.

„Baltic SeaBreeze” - mniej śmieci na brzegu, w wodzie i na dnie.

Projekt "Baltic SeaBreeze" miał na celu szerzenie wiedzy o wpływie śmieci na środowisko Bałtyku, pośród tych grup społecznych, których kontakt z morzem jest najbardziej istotny dla jego stanu - marynarzy, rybaków, turystów. Ważne było, aby odpowiednio przekazać i uzmysłowić osobom korzystającym z zasobów morza, że ich zachowanie wpływa nie tylko na estetykę miejsc życia i wypoczynku ludzi, ale także na los roślin, zwierząt oraz ich siedliska.

„Natura na fali” - czyli jak przekonać turystę, by zmienił swoje preferencje co do czasu odpoczynku nad morzem i że Półwysep Helski jest lepszym do tego miejscem w okresie jesieni, zimy i wiosny niż w  sezonie letnim.

Projekt ten skierowany jest do turystów, którzy udają się na Półwysep Helski. Bliskość Bałtyku i Zatoki Puckiej oraz atrakcyjność nadzatokowych i nadmorskich plaż przyciąga latem nadmiar turystów. Degradacja półwyspu i otaczających go akwenów w sezonie letnim wciąż postępuje, postanowiono więc działać, by móc rozwiązać ten problem. We współpracy ze Stowarzyszeniem „Przyjaciele Helu” Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego w Helu zainicjowała akcję informacyjną „Zatoka Pucka i Półwysep Helski - Zapraszamy zimą, wiosną i ... jesienią”. Turyści przemierzający trasę z Władysławowa do Helu spotykali na swojej drodze billboardy informujące, że znajdują się na obszarze chronionym systemu Natura 2000 i w dobrym miejscu ale ... w złym czasie. Mogli się także zaopatrzyć w ulotki, których treść przekonuje, że nie tylko lato jest atrakcyjne dla osób chcących tu odpoczywać. Dodatkowe informacje niosły rozkłady jazdy tramwajów wodnych Żeglugi Gdańskiej. 
W roku 2010 działania kontynuowano, tym razem pod nazwą „Natura pod kilem” zwracając uwagę na podwodne bogactwo przyrody.

„Bez ryb nie ma rybaków” - kampania na rzecz ochrony siedlisk brzegowych Półwyspu Helskiego.

To akcja edukacyjno - informacyjna poświęcona zależnościom między stanem przybrzeżnych szuwarów trzcinowych Półwyspu Helskiego, czyli miejscem rozrodu oraz siedliskiem ryb, a zasobnością połowów lokalnych rybaków i konfliktem z anty - przyrodniczymi formami turystyki. Hasło „Bez ryb nie ma rybaków” jasno informuje jaki będzie los lokalnego środowiska rybackiego jeśli zabraknie ryb, a ryb może zabraknąć, gdy nie będą miały swoich siedlisk np. miejsc rozrodu. W rejonie Zatoki Puckiej do ich niszczenia dochodzi wskutek wzmożonego rozwoju nieprzemyślanych, źle aranżowanych form turystyki przybrzeżnej. Naszym celem było i jest informowanie użytkowników brzegów Półwyspu Helskiego, że tylko racjonalne i zrównoważone korzystanie z jego zasobów może zagwarantować ciągłość lokalnych połowów ryb i stałą pro - turystyczną atrakcyjność miejsc odpoczynku. To pozwoli na zachowanie tradycyjnej lokalnej kultury rybaczenia, czyli utrzymania etnograficznej oryginalności, będącej jednym z ważnych wabików dla turystów z głębi kraju i zagranicy. Służy to także zachowaniu walorów krajobrazowych półwyspowego brzegu. Narzędziami w osiągnięciu zamierzonego celu były: ulotki, billboardy, audycje telewizyjne i radiowe, artykuły prasowe.

„Błękitna Wioska” - pomysł połączenia rewitalizacji zabytkowej architektury usytuowanej w naturalnym krajobrazie  z nowoczesną funkcją info - edukacyjną i badawczą.

„Błękitna wioska” to nazwa projektu, którego realizacja ma na celu powstanie w Helu odpowiedniej infrastruktury dla prowadzenia badań i morskiej edukacji utrwalających wartość bałtyckich walorów przyrodniczych regionu dla potrzeb rozwoju turystyki i utrzymania rybołówstwa, a także wychowania młodego pokolenia w duchu poszanowania zasad zrównoważonego rozwoju. Jej częścią są projekty pn. „Bałtycka Osada” i „Park Wydmowy”.

Park Wydmowy - usytuowany w otoczeniu „Bałtyckiej Osady” i „Fokarium” ma przyczynić się do rekultywacji przyrodniczych siedlisk wydmowych, zniszczonych w wyniku istnienia na tym terenie zaplecza remontowego dla nabrzeży i basenów tutejszego portu wojennego. Celem tego elementu jest rewitalizacja zdegradowanego środowiska wydmowej części brzegu morskiego, ochrona gatunków i siedlisk zagrożonych antropopresją, estetyzacja przestrzeni śródmiejskiej. Funkcją  jaką będzie spełniać powstały park będzie przede wszystkim ochrona przyrody strefy przybrzeżnej oraz powstanie miejsce pro-przyrodniczej edukacji i rekreacji. Zrekultywowano już wydmę, budowane są pomosty dla spacerowiczów.

„Ochrona cennych przyrodniczo siedlisk Cypla Helskiego poprzez ukierunkowanie ruchu turystycznego” - czyli jak zrobić, aby 350 tysięcy turystów rocznie nie rozdeptało wydm szarych - priorytetowego siedliska systemy Natura 2000 i było zadowolonych z odwiedzin końca Polski.

Helski Cypel to część chronionych obszarów przyrodniczych systemu Natura 2000 Unii Europejskiej (PLH 20032 i PLB 220005), fragment Nadmorskiego Parku Krajobrazowego oraz systemu Bałtyckich Obszarów Chronionych Komisji Helsińskiej (BSPA HELCOM). Rolę głównego realizatora projektu pn. „Ochrona cennych przyrodniczo siedlisk Cypla Helskiego poprzez ukierunkowanie ruchu turystycznego” przyjęła Gmina Miasto Hel. Partnerską pomoc zadeklarowały: Urząd Morski w Gdyni, Nadleśnictwo Wejherowo - Lasy Państwowe, Stowarzyszenie „Przyjaciele Helu” oraz Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego (Stacja Morska IO UG w Helu). Jeśli projekt uzyska wsparcie finansowe, wytyczone zostaną neutralne dla walorów przyrodniczych szlaki komunikacyjne, wybudowane pomosty odsuwające ruch od szczególnie narażonego na antropopresję końca półwyspowego cypla, zmodernizowany zostanie były obiekt wojskowy na cele wspomagające ochronę przyrody, zainstalowany dozór TV i uruchomione patrole terenu.

W realizacji wszystkich wymienionych projektów Stację Morską IO UG wspiera Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego oraz lokalne Stowarzyszenie „Przyjaciele Helu” zatem i oni są beneficjentami otrzymanego wyróżnienia.

Uroczyste wręczenie nagród było również okazją do wspólnej debaty laureatów konkursu na temat jakie działania należy podjąć, by polskie brzegi były bardziej ludziom i naturze przyjazne.

Otrzymanie specjalnej nagrody „Przyjaznego Brzegu” Stacja Morska IOUG traktuje jako sposób docenienia działań własnych i partnerów na rzecz zachowania naturalności morskiego pasa nadbrzeżnego czynionych aktywnością badawczą, zdobywaną wiedzą, upowszechnianiem rzetelnych informacji oraz akademicką i oświatową edukacją.

Tekst: Klaudyna Sergot i Krzysztof Skóra
Foto: Monika Łaskawska

Więcej informacji o konkursie oraz pozostałych laureatach

źródło:

http://hel.hel.univ.gda.pl/aktu/lastminut/przyjazny_brzeg.html