Historia Helu - od 9 maja 1945 w zakresie wojskowości
Czwartek, 29-05-2014 Opublikował/a: Urząd Miasta Liczba wyświetleń: 10383
Poprzednia
Następna
Pdf
Drukuj
Powrót
Wypowiedz się
Historia Helu
- od 9 maja 1945 w zakresie wojskowości
- od 9 maja 1945 w zakresie wojskowości
Odcinek mierzei helskiej od Juraty aż do końca cypla był po wojnie jedną z najbardziej strzeżonych i ufortyfikowanych baz wojskowych. Niekończące się kilometry umocnień polowych wykonanych z betonowych prefabrykatów można spotkać w helskim lesie na każdym kroku.
Przedwojenne stanowisko działa 152,4 mm nr 1 baterii Laskowskiego, znajdujące się najbliżej Zatoki, zostało wysadzone w powietrze przypadkowo, w niewyjaśnionych okolicznościach już po wyzwoleniu Helu - podobno jesienią 1946 roku. ...tutaj więcej o baterii Laskowskiego...
W latach powojennych w związku z rozbudową Marynarki Wojennej port wojenny w Helu powiększono ponad dwukrotnie, poszerzając go w kierunku portu rybackiego.
Podjęto decyzje szybkiej budowy nowych Baterii Artylerii Stałej (BAS) lokując je wzdłuż całego polskiego Wybrzeża - najwięcej w rejonie Helu i Zatoki Gdańskiej.
[fot. działa po renowacji w maju 2006 ze
strony www: www.reduta.fortyfikacje.pl/redlowo1.htm ]
strony www: www.reduta.fortyfikacje.pl/redlowo1.htm ]
13 BAS - Hel-Cypel - W 1948 roku zbudowano nowe stanowisko artyleryjskie, dokładnie według przedwojennego projektu, sytuując go na północ od przedwojennego stanowiska nr 4. mniej więcej tam, gdzie na szkicu jest stanowisko NKM-u dwulufowego.
Przenumerowano stanowiska - przedwojenne stanowisko nr 2 - otrzymało nr 1, stanowisko nr 3 otrzymało nr 2, stanowisko nr 4 otrzymało nr 3, a nowo zbudowane otrzymało nr 4
Na tych stanowiskach ustawiono 4 działa 13 BAS (Baterii Artylerii Stałej) - armaty morskie B-13 kalibru 130 mm (lufy długości 50 kal) produkcji radzieckiej.
Ich zasięg maksymalny wynosił 25 km, a skuteczny 19 km. ostatnie z tych dział stoi na stanowisku nr 3 do dziś. W roku 2008 stanowisko to zostało odrestaurowane przez Muzeum Obrony Wybrzeża i wraz z wystawami umieszczonymi w schronie pod działem udostępnione do zwiedzania.
3 BAS - Hel-Bór - 4 działa 152,4mm, gotowość bojowa osiągnięta w 1956 roku, jako jedna z ostatnich oddanych do użytku. Była to najpotężniejsza, jedyna powojenna bateria kalibru 152,4 mm, uzbrojona w działa radzieckie MU-2. Jedno z tych dział można oglądać w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
fot. Valle
27 BAS - Hel - W 1955 roku zbudowano niedaleko portu rybackiego, od strony Zatoki cztery stanowiska dział 100 mm BU34U, zagłębione w ziemi cienkościenne, żelbetowe, w odległościach co 50m, . Ustawiono na nich 4 radzieckie armaty morskie B-34U o zasięgu ognia maksymalnym 22 km, a skutecznym 16,4 km. Armaty takie miał w tym czasie także ORP Burza. Helskie stanowiska połączono podziemnymi korytarzami komunikacyjnymi. Po rozwiązaniu baterii trzy działa pocięto na złom. Ostatnie działo stoi na stanowisku do dziś.
W 1974 roku, w związku ze zmianami w koncepcjach obronnych Układu Warszawskiego, a także ze wzrostem znaczenia broni rakietowej i wzmocnieniem środków napadu powietrznego, rola artylerii nadbrzeżnej drastycznie zmalała - z tego powodu rozformowano w Polsce wszystkie Baterie Artylerii Stałej. W 1977 roku zaprzestano konserwacji dział, porzucając je na pastwę losu.... W latach 90-tych większość armat rozebrano na złom - także te helskie przestały istnieć, do dziś pozostawiono tylko działa wspomniane powyżej.
9 Flotylla Obrony Wybrzeża
31 maja 1965 roku z Brygady Obrony Wodnego Rejonu Głównej Bazy powstała 9 Flotylla Obrony Wybrzeża nosząca od 18 listopada 1978 roku imię kontradm. Włodzimierza Steyera. W jej skład weszły również Komendy Portów Wojennych w Gdyni i na Helu.
Flotylla ta była odpowiedzialna za obronę akwenu morskiego przyległego do wschodniego wybrzeża Polski. Jej głównym zadaniem było zwalczanie okrętów podwodnych oraz walka przeciwminowa (poszukiwanie, zwalczanie oraz stawianie min).
Flotylla ta była odpowiedzialna za obronę akwenu morskiego przyległego do wschodniego wybrzeża Polski. Jej głównym zadaniem było zwalczanie okrętów podwodnych oraz walka przeciwminowa (poszukiwanie, zwalczanie oraz stawianie min).
Jednostki nadbrzeżne 9 Flotylli miały specjalistyczne przeznaczenie. Zadaniami inżynieryjno-saperskimi zajmował się 43 Batalion Saperów w Helu-Borze. Stałą obserwację pasa wód przybrzeżnych prowadziły punkty obserwacji wzrokowo-technicznej i łączności 7 Rejonu Łączności i Obserwacji na Helu.
Obronę przeciwlotniczą zapewniał 7 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej w Ustce, a obronę przeciwchemiczną - 55 Kompania Przeciwchemiczna w Rozewiu.
Obronę przeciwlotniczą zapewniał 7 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej w Ustce, a obronę przeciwchemiczną - 55 Kompania Przeciwchemiczna w Rozewiu.
28 grudnia 2006 roku 9 Flotylla Obrony Wybrzeża w Helu została rozformowana i podzielona pomiędzy inne jednostki wojskowe opuściła Hel.
Od czasów przedwojennych zmienił się kształt cypla, resztki przedwojennego stanowiska nr 1 Baterii Laskowskiego zastały zniszczone przez wody Zatoki, natomiast plaża na wysokości obecnego stanowiska nr 3 działa 130 mm bardzo się poszerzyła.
Rozebrano większość torów kolejki wąskotorowej, wymieniono, a następnie skasowano większość dział.
W muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni można obejrzeć:
Rozebrano większość torów kolejki wąskotorowej, wymieniono, a następnie skasowano większość dział.
W muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni można obejrzeć:
- jedno działo Bofors 152 mm z baterii Laskowskiego (ciężar z podstawą 28000kg, zasięg 23 km, ciężar pocisku 46 kg);
- dwa działa Schneider 105 mm (na kołach) z baterii Greckiej lub Duńskiej (ciężar całkowity 5000kg, zasięg 20 km, ciężar pocisku 26,4 kg);
- dwulufowe działo Bofors wz.34/36 120 mm zdjęte z "Gryfa" (ciężar całkowity 17650kg, zasięg 19,4 km, ciężar pocisku 24 kg).
W muzeum Wojska Polskiego w Warszawie można m.inn. obejrzeć:
- jedno działo Bofors 152 mm z baterii Laskowskiego;
- jedno działo MU-2 152 mm z baterii w Hel-Bór.
Po wojnie do Polski wrócił kuter pościgowy BATORY http://www.mw.mil.pl.
Po licznych, śródlądowych kolejach losu, uratowany przed pocięciem na złom wrócił do Helu jako pomnik, stojący obecnie na nabrzeżu Punktu Bazowania Hel.
Po licznych, śródlądowych kolejach losu, uratowany przed pocięciem na złom wrócił do Helu jako pomnik, stojący obecnie na nabrzeżu Punktu Bazowania Hel.
Trzydziestu jeden spośród poległych obrońców Helu spoczywa w zbiorowej mogile na helskim cmentarzu, wielu innych wróciło do czynnej służby w marynarce PRL, niektórym w owych latach nawet tego prawa odmówiono.
Komandor Władysław Steyer po powrocie z niewoli do kraju, piastował wysokie stanowiska w Marynarce, aż w 1947 roku został mianowany jako kontradmirał dowódcą Marynarki Wojennej. W 1950 roku został usunięty ze swojego stanowiska i zmuszony do przeniesienia się daleko od morza, do Ostrołęki. Na Wybrzeże wrócił dopiero po rehabilitacji październikowej w 1956 roku, w roku 1957 zmarł.
Komandor Władysław Steyer po powrocie z niewoli do kraju, piastował wysokie stanowiska w Marynarce, aż w 1947 roku został mianowany jako kontradmirał dowódcą Marynarki Wojennej. W 1950 roku został usunięty ze swojego stanowiska i zmuszony do przeniesienia się daleko od morza, do Ostrołęki. Na Wybrzeże wrócił dopiero po rehabilitacji październikowej w 1956 roku, w roku 1957 zmarł.
Kapitan Mańkowski z baterii Laskowskiego został po wojnie pilotem portowym w Szczecinie, a w 1950 roku usunięto go z pracy i zakazano mu jakiejkolwiek pracy w rejonie morza.
Komandor porucznik Zbigniew Przybyszewski został w 1950 roku zwolniony z wojska aresztowany i skazany w sfingownym procesie na karę śmierci przez Najwyższy Sąd Wojskowy. W tym samym procesie 19-tu oficerów i czterech komandorów WP w lipcu 1952, otrzymało kary śmierci za nonsensowne zarzuty polityczne. Nie pomogły odwołania do Bieruta i Zawadzkiego. Trzech ze skazanych haniebnymi wyrokami:
Komandor porucznik Zbigniew Przybyszewski został w 1950 roku zwolniony z wojska aresztowany i skazany w sfingownym procesie na karę śmierci przez Najwyższy Sąd Wojskowy. W tym samym procesie 19-tu oficerów i czterech komandorów WP w lipcu 1952, otrzymało kary śmierci za nonsensowne zarzuty polityczne. Nie pomogły odwołania do Bieruta i Zawadzkiego. Trzech ze skazanych haniebnymi wyrokami:
- komandor porucznik Zbigniew Przybyszewski;
- komandor Jerzy Staniewicz;
- komandor Stanisław Mieszkowski.
W więzieniach "Informacji Wojskowej" - militarnej wersji bezpieki, zginęli także - spośród obrońców Helu:
- por.mar. Zbigniew Smoleński-Nieczuja, stracony 21.02.1946 r. w Bydgoszczy;
- por.mar. Zdzisław Ficek, stracony dnia 16.12.1952 r. w Gdańsku;
-
kontradmirał Adam Mohuczy, zmarł po torturach 07.05.1953 r. w więzieniu w Sztumie;
- kpt.mar. Kazimierz Bartoszyński, zmarł po torturach 07.08.1955 r. w więzieniu we Wronkach;
-
kmdr por. Wacław Zbigniew Krzywiec, torturowany w więzieniu, zmarł 12.03.1956 r. zaledwie w miesiąc po warunkowym zwolnieniu.
...wielu innych skazanych, jak np. komandor porucznik Robert Kasperski, czy komandor Marian Wojcieszek (obrońcy Helu z 1939 roku) doczekało października i symbolicznej rehabilitacji...
Autorem jest Władysław Szarski©.
Opracowanie powyższe oparto na materiałach źródłowych
Poprzednia
Następna
Pdf
Drukuj
Powrót
Wypowiedz się
